CAM THẢO
– Bộ phận dùng: rễ phơi khô của cây cam thảo thuộc họ cánh bướm.
-Tính vị quy kinh: bình, ngọt, quy kinh tâm, phế, tỳ, vị.
-Tác dụng: ích khí bổ trung, thanh nhiệt giải độc, khứ đàm chỉ khái, hoãn
cấp chỉ thống, điều hòa vị thuốc.
-Chỉ định:
+Điều trị chứng tâm khí bất túc gây hồi hộp trống ngực, mạch kết đại thì
thường dùng với nhân sâm, a giao, quế chi (như bài Chích cam thảo thang).
+ Điều trị chứng tỳ khí hư nhược hoặc mệt mỏi, vô lực, ăn ít, đại tiện
lỏng nát, tiểu tiện trong thì thường phối hợp với đảng sâm, bạch truật.
+Điều trị chứng ho do phong hàn thì có thể dùng cùng với ma hoàng,
hạnh nhân; nếu do phong nhiệt thì có thể dùng cùng với thạch cao, ma hoàng,
hạnh nhân; nếu do hàn đàm thì dùng cùng với can khương, tế tân; nếu do thấp
đàm thì dùng cùng bán hạ, phục linh.
+Điều trị chứng đau bụng do âm huyết bất túc, không nuôi dưỡng được
cân mạch gây đau thì thường dùng cùng với bạch thược (như bài thược dược
cam thảo thang).
+ Điều trị chứng đau bụng do tỳ vị hư hàn, doanh huyết mất khả năng
nuôi dưỡng thì thường dùng phối hợp với quế chi, bạch thược, di đường (như
bài Tiểu kiến trung thang). Gần đây có báo cáo cam thảo cùng ô tặc cốt điều trị
loét hành tá tràng rất tốt.
+ Cam thảo dùng trong bài thuốc có tính dược mạnh, có tác dụng hòa
hoãn, làm giảm tác dụng phụ của thuốc, điều hòa tỳ vị (như trong bài Điều vị
thừa khí thang dùng cam thảo để hòa hoãn mang tiêu đại hoàng làm cho tả hạ
mà không quá mạnh, tránh sự kích thích đại tràng gay đau).
+ Điều trị mụn nhọt, nhiễm độc, sưng đau họng thì thường phối hợp với
ngân hoa, liên kiều.
+ Điều trị sưng họng thì thường dùng với cát cánh
+ Điều trị ngộ độc thức ăn, ngộ độc thuốc, khi không có thuốc giải độc
đặc thù thì có thể dùng cam thảo hoặc đậu xanh uống.
– Liều: 3-10g/ngày
– Chú ý: không dùng khi thấp thịnh gây đầy trướn bụng, phù thũng. Cam
thảo kỵ với đại kích, nguyên hoa, cam toại, hải tảo. Dùng cam thảo liều cao có
thể gây phù.
– Tác dụng dược lý: ức chế sự tăng tiết dịch acid dạ dày, giảm co thắt cơ
trơn của ruột, tiêu đàm, chống viêm, chống quá mẫn, bảo vệ niêm mạc họng và
khí quản khi bị viêm nhiễm.
