NGÔ THÙ DU
– Tên khoa học: Fructus Evodiae,
– Bộ phận dùng: quả phơi chín khô của cây ngô thù du Evodia Rutaecarpa Juss.) Benth; thuộc họ cam quýt (Rotaceae).
-Tính vị quy kinh: nóng, cay, đắng; có độc; quy kinh can, kinh tỳ, kinh vị, kinh thận.
– Tác dụng: tán hàn chỉ thống, ôn trung chỉ ẩu, trợ dương chỉ ta.
– Chỉ định:
+ Điều trị chứng can hàn khí trệ gây đau thì thường dùng tiểu hồi hương, mộc thông (như bài Đạo khí thang).
+ Điều trị quyết âm gây đau đầu thì thường dùng với nhân sâm, sinh khương (như bài Ngô thù du thang).
+ Điều trị mạch xung nhâm hư hàn, ứ huyết trở trệ gây thống kinh thì thường dùng với quế chi, đương quy, xuyên khung (như bài Ôn kinh thang).
+ Điều trị chứng vị hàn gây nôn thì thường dùng với nhân sâm và sinh khương (như Ngô thù du thang).
+ Điều trị ngoại hàn xâm nhập, vị mất hoà giáng gây nôn thì thường với bán hạ, sinh khương.
+ Điều trị chứng hư hàn tiết tả thì thường dùng với nhục đậu khấu phá cố chỉ, ngũ vị tử (như bài Tứ thần hoàn). Gần đây, ngô thù du còn dùng trên lâm sàng để điều trị bệnh tăng huyết áp.
+ Tác dụng dược lý: giảm đau, nâng cao thân nhiệt, liều cao gây hưng phấn thần kinh làm giảm thị lực, giảm huyết áp, khi dùng với cam thảo thì tác dụng hạ huyết áp không còn; ức chế tụ tập tiểu cầu, ức chế hình thành cục máu đông. Thực nghiệm trên thỏ thấy có tác dụng hưng phấn tử cung.
