CHỈ THỰC
– Tên khoa học: Fructus Aurantii Immaurus.
– Bộ phận dùng: quả còn non của cây chỉ thực; thuộc họ cam quýt.
– Tính vị quy kinh: hơi lạnh, cay, đắng; quy kinh tỳ, vị, đại trường.
– Chỉ định:
+ Điều trị chứng thực tích gây bụng đầy trướng, đau thì thường dùng với
mạch nha, sơn tra, thần khúc.
+ Điều trị nhiệt kết gây đại tiện bí, bụng đầy ấm ách thì thường dùng cùng
mang tiêu, đại hoàng, hậu phác (như bài đại thừa khí thang).
+ Điều trị chứng thấp nhiệt tả lỵ gây bụng đau quặn và đi ngoài nhiều lần thì
thường dùng với hoàng cầm, hoàng liên (như bài chỉ thực đạo trệ hoàn).
+ Điều trị chứng đàm trệ gây đau tức thì thường phối hợp với giới bạch, quế
chi, qua lâu (như bài chỉ thực giới bạch quế chi thang). Gần đây, người ta còn dùng
để điều trị cơn đau thắt ngực cũng đạt hiệt quả tốt.
+ Điều trị đàm nhiệt tích kết ở vùng ngực thì thường dùng với hoàng liên, qua
lâu, bán hạ (như bài tiểu hãm hung gia chỉ thực thang).
Ngoài ra, còn dùng trong điều trị các chứng trung khí hạ hãm như sa dạ dày, sa
tử cung, trĩ…thì thường dùng với các thuốc bổ khí thăng dương.
– Liều dùng: 3-10g/ngày; liều cao 30g/ngày
– Chú ý: thận trọng dùng khi phụ nữ có thai.
– Tác dụng dược lý:
Tăng cường nhu động ruột, tăng cường co bóp túi mật. Dịch truyền chỉ thực có
tác dụng tăng lưu lượng tuần hoàn vành, tuần hoàn não – thận, giảm cản trở ngoại
vi ở tuần hoà não – thận, ức chế hình thành cục máu đông.
