Mãn kinh và tiền mãn kinh theo y học cổ truyền:
THỜI KỲ QUANH MÃN KINH
Mãn kinh tự nhiên là ngưng hành kinh do ngưng các hoạt động cơ bản của buồng trứng. Chẩn đoán là mãn kinh khi phụ nữ ngưng hành kinh 12 tháng liên tiếp.
Trước khi ngưng hành kinh thường ở một số phụ nữ có xuất hiện triệu trứng vòng kinh ngắn lại hoặc dài ra, lượng kinh có thể ít, rất ít, nhiều, rất nhiều, kéo dài hơn nên rất khó xác định thời điểm ngưng hành kinh hẳn. Độ tuổi tiền mãn kinh thường từ 40 tuổi trở đi, còn độ tuổi mãn kinh trung bình ở Việt Nam là 48-49 tuổi. Thời kỳ quanh mãn kinh được xác định là khoảng thời gian trước, trong và sau khi mãn kinh hay là thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh.
I. Những biến đổi của thời kỳ quanh mãn kinh.
1. Dự trữ nang noãn thấp, nang noãn không phát triển đồng loạt, không có nang noãn vượt trội rồi trưởng thành và phóng noãn đều mỗi tháng nên lượng estrogen và progesteron thấp và dao động.
Estrogen và progestreron thấp, FSH tăng cao ở đầu chu kỳ là những dấu hiệu cho biết dự trữ buồng trứng đã giảm thấp.
2. Cơ thể chưa thích nghi với tình trạng nội tiết thấp và dao động nên có nhiều triệu chứng cơ năng rất khó chịu trong một khoảng thời gian rồi từ từ giảm hẳn.
Các triệu chứng gồm:
+ Rối loạn vận mạch: bốc nóng mặt cổ, vã mồ hôi nhất là ban đêm.
+ Đau nhức cơ thể.
+ Triệu chứng tâm thần kinh như nhức nửa đầu, tim đập nhanh, bứt rứt, lo âu, dễ nóng giận, trầm cảm, thiếu tập trung,…
+ Những triệu chứng do tình trạng thiếu hụt estrogen gây ra sẽ còn tồn tại lâu dài, như âm đạo khô teo, giao hợp đau rát, tiểu tiện không tự chủ, tiểu gấp, thường nhiễm trùng tiết niệu sinh dục.
Một số triệu chứng thường tự biến mất trong vòng vài tháng, thậm chí vài năm, khi đã qua giai đoạn quanh mãn kinh. Có khi vài ba tháng, vài ba năm sau lại xuất hiện trở lại nhưng với mức độ nhẹ hơn. Tuy nhiên không phải phụ nữ nào đến tuổi mãn kinh cũng phải gánh chịu những triệu chứng khó chịu này.Tần suất xuất hiện cũng như mức độ nặng nhẹ còn phụ thuộc vào từng người.
3. Rối loạn kinh nguyệt cũng là một triệu chứng thường gặp ở giai đoạn quanh mãn kinh.
Chu kỳ kinh nguyệt có thể dài ra nhưng thường là ngắn lại, có khi chỉ hai tuần lễ có kinh một lần. Lượng máu mất khi hành kinh cũng có thể thay đổi, có thể rất ít hoặc thật nhiều, có khi rong kinh rong huyết kéo dài.
Rối loạn kinh nguyệt thường do chu kỳ không phóng noãn.
4. Một số bệnh lý có tầm quan trọng hơn cũng bắt đầu xuất hiện : Loãng xương hay thiếu xương, bệnh tim mạch, bệnh alzheimer.
Tỷ lệ một số các bệnh ung thư sinh dục nữ như ung thư cổ tử cung, ung thư, buồng trứng, ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung cũng tăng trong giai đoạn này.
II. Những ảnh hưởng của sự thay đổi nội tiết trong cơ thể.
1. Ảnh hưởng lên hệ thần kinh:
+ Triệu chứng thường gặp nhất ( 60-85%) ở phụ nữ mãn kinh là cơn bốc nóng mặt, cổ kéo dài từ vài tháng đến vài năm.
+ Những phụ nữ có cơn bốc nóng, thường kém theo vã mồ hôi ban đêm và mất ngủ. Cơn mất ngủ ban đêm lại kéo theo sự mệt mỏi, dễ nóng giận ban ngày và nặng hơn có thể có suy nhược thần kinh.
+ Thiếu hụt và dao động nội tiết Estrogen là nguyên nhân của tình trạng này.
2. Ảnh hưởng lên collagen
Collagen là một thành phần quan trọng của da, xương, rất quan trọng ở các cấu trúc nâng đỡ vùng chậu và cơ quan tiết niệu. Khoảng 30% Collagen ở da mất đi trong vòng 5 năm sau mãn kinh và mất thêm khoảng 2% trong 10 năm.
+ Đây là một trong những nguyên nhân làm cho da mỏng, nhăn giảm mật độ xương có thể đưa đến loãng xương.
+ Collagen giảm còn làm cho niêm mạc âm đạo teo mỏng, dễ nhiễm trùng, tăng tỷ lệ sa tử cung và són tiểu. Niêm mạc âm đạo teo mỏng, khô làm cho giao hợp đau rát.
3. Ảnh hưởng lên hệ xương khớp
Thiếu hụt estrogen đã được chứng minh là một nguyên nhân làm giảm mật độ xương, ở 1,5 trước và sau mãn kinh mật độ xương giảm nhiều nhất khoảng 2,5% mỗi năm. Estrogen có nhiệm vụ giữ cân bằng giữa quá trình hủy và tạo xương, estrogen làm giảm số lượng tế bào hủy xương bằng cách giảm tuổi thọ, tăng quá trình chết của tế bào hủy xương. Vì vậy mà độ tuổi quanh mãn kinh bắt đầu gặp các vấn đề như loãng xương.
4. Ảnh hưởng lên tim mạch:
Bệnh lý tim mạch là nguyên nhân gây tử vong ở phụ nữ mãn kinh mà ít được quan tâm. Đa số bệnh tim mạch là do xơ vữa mạch máu. Yếu tố nguy cơ của căn bệnh này là: di truyền, huyết áp cao, bệnh tiểu đường, mỡ máu cao, béo phì.
5. Điều trị :
Thường dùng nội tiết tố estrogen để lặp lại trạng thái cân bằng cho cơ thể sau các rối loạn do thiếu hụt nội tiết tố estrogen gây ra.
Điều trị các triệu chứng kèm theo.
III. Mãn kinh và tiền mãn kinh theo y học cổ truyền:
Theo y học cổ truyền thời kỳ quanh mãn kinh được xếp vào chứng âm hư.
– Biểu hiện :
+ Cảm giác nóng trong người, có các cơn bốc nóng ở vùng đầu, ngực, cổ.
Cơn bốc nóng thường xảy ra thoáng qua từ vài giây đến vài phút thường kèm theo triệu chứng vã mồ hôi, xảy ra vào đêm và khi bị căng thẳng tức giận.
+ Hồi hộp, mệt mỏi, mất ngủ, khó chịu, giảm cảm giác khi quan hệ tình dục, hay lo lắng, cáu gắt.
+ Tiểu són, tiểu rắt, rối loạn kinh nguyệt…
– Pháp điều trị : Tư bổ thận âm
– Phương thuốc : Lục vị địa hoàng thang gia giảm
Thục địa 12g Hoài sơn 10g
Sơn thù 10g Trạch tả 12g
Đan bì 10g Bạch linh 10g
Kỷ tử 8g Tri mẫu 10g
Nữ trinh tử 10g
Tùy chứng trạng của từng bệnh nhân mà có thể gia giảm.
Như đau đầu thì thêm Xuyên khung, Bạch quả.
Mất ngủ thì thêm Lạc tiên, Long nhãn,…
– Châm cứu : Đối với những trường hợp đau mỏi nhiều, mất ngủ, có tác dụng giảm đau, an thần, tả hỏa.
– Xoa bóp bấm huyệt: Giảm những cơn đau đầu, mất ngủ, tốt cho khớp xương, chuyển hóa trong cơ thể.
Lời khuyên: Độ tuổi quanh mãn kinh là độ tuổi có nhiều dấu hiệu sức khỏe xuống cấp mà phụ nữ không thể coi thường. Ngày nay dấu hiệu tiền mãn kinh còn gặp cả ở những người ở độ tuổi 35 nếu bạn có những triệu chứng như trong bài, hãy đi khám và điều trị ngay để có một cơ thể khỏe mạnh dài lâu.
Chi tiết xin liên hệ để có cách điều trị tốt nhất:
