TÁC DỤNG QUÝ CỦA VỊ THUỐC SẮN DÂY
( CÁT CĂN)
– Các tên khác : Cát căn, cam cát, chấn cát căn, giã cát, hoàng cân, kê tề, điềm cát, khổ cát, sơn cát căn.
– Tính năng : vị ngọt hơi cay, tính bình.
– Công dụng : phát hãn, giải nhiệt, thăng thanh chỉ khát.
– Ứng dụng :
1. Chữa hàn nhiệt đau đầu, lưng gáy cứng, cấm khẩu không nói được : Thường phối hợp với ma hoàng, quế chi, thược dược, cam thảo, sinh khương, đại táo.
2. Sốt cao ra mồ hôi mà bệnh không giải, miệng đắng, đau bụng ỉa chảy : thường phối hợp với hoàng cầm, hoàng liên.
3. Ban chẩn phát nhiệt, đại tiện lỏng : phối hợp với thăng ma, thược dược, cam thảo.
4. Bệnh tiểu đường khát nhiều uống nhiều : phối hợp thiên hoa phấn, sinh địa, sơn dược.
– Tính vị : tính mát, vị ngọt nhạt.
– Công dụng : giải nhiệt lương huyết, chỉ khát sinh tân, giải tửu độc.
– Chủ trị : Nóng sốt phát cuồng, cảm thử, cúm, ban sởi, khát nước, lị ra máu, nhức đầu.
– Cách dùng : dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc dùng bột uống sống.
– Phòng bệnh viêm nhiệt : mùa hè uống sống tốt hơn là nấu chín.
* Nghiên cứu khoa học :
– Cát căn tính mát vị cay ngọt có tác dụng giải cơ thoái nhiệt, sinh tân chỉ khát, thấu phát ma chẩn và thăng dương chỉ tả. Lâm sàng dùng để chữa ngoại cảm biểu chứng khát nước tiêu khát, ma chẩn mới phát hoặc mọc sởi không đều và chữa Tỳ hư tiết tả. Mấy năm gần đây còn chữa được :
+ Chứng chân phá lở và các chứng kèm theo : Cát căn, bạch phàn, thiên lý quang, 3 vị bằng nhau, sấy khô nghiền bột mịn chia làm từng túi nhỏ, mỗi túi 40g, dán kín. Mỗi buổi tối hòa 1 túi vào chậu nước khoảng 3000ml khuấy đều ngâm chân có bệnh vào nước thuốc 20 phút, 7 ngày làm một đợt điều trị. Thời gian ngừng điều trị cũng ngừng ngâm thuốc. Qua theo dõi 238 trường hợp lở chân và chứng HỢP tính khỏi hẳn 194 ca, tỷ lệ 98,74%.
+ Bệnh án : Bệnh nhân nữ họ Phạm 20 tuổi ngày 2/4/1987đến khám bệnh. Bệnh nhân khai 2 chân phá lở, nứt miệng chảy máu, bệnh kéo dài 5 năm. Kiểm tra các ngón chân loét nát chảy nước vàng, đáy bàn chân cũng có những chỗ nứt và chảy máu, da chân xốp có sắc vàng. Chẩn đoán là lở chân kết hợp với nẻ chân dùng phương pháp kể trên sau một đợt điều trị lở chân và những miệng lở khỏi hẳn đi lại bình thường.
– Thu hoạch : Lấy rễ vào tháng 5, tháng 6 âm lịch phơi khô để dùng.
– Công dụng : Thăng dương giải cơ, sinh tân chỉ khát, dùng làm thuốc thanh lương phát hãn giải nhiệt.
– Chủ trị : Chữa tiêu khát, mình đại nhiệt, nôn mửa, giải độc, chữa thương hàn, trúng phong, giải cơ phát biểu ra mồ hôi, mở tấu lý khỏi chứng Huyết phong thống.
– Theo Trương Trọng Cảnh : Cát căn là vị đã dày công thực nghiệm của họ Trương cho rằng chủ trị lưng gáy cứng, đồng thời chữa được suyễn mà ra mồ hôi.
* Ví dụ :
a. Cát căn hoàng liên hoàng cầm thang chứng có nói : chữa suyễn mà ra mồ hôi.
b. Cát căn thang chứng nói : lưng gáy cứng.
c. Cát căn gia Bán hạ thang chứng nói : chữa Thái dương với Dương minh hợp bệnh…vv.
PHỐI HỢP ỨNG DỤNG.
1. Cát căn thang chữa Dương minh Vị kinh : ôn bệnh tà nhiệt, đau đầu khát nước phiền muộn, mũi khô không ngủ được. Nếu khát nhiều mà nôn nhiều thì gia Thạch cao, mạch môn, tri mẫu, trúc diệp. Cát căn thăng ma thang chữa ban chẩn mới phát nốt sởi chưa thành hình.
2. Thêm Cát căn vào các thuốc bổ thận ích tinh làm viên cho uống có tác dụng sinh tinh bổ thận rất mạnh.
3. Cùng với Thăng ma có tác dụng thăng dương tán hàn, thăng dương trừ thấp, thăng dương ích vị, thanh thử ích khí, cho vào dùng chung với Bổ trung ích khí thang…vv
4. Chữa thời khí đầu thống sốt cao dùng Sinh cát căn giã vắt lấy nước 1 chén to, đậu xị một hộp đun cạn còn 6 phần nước bỏ bã cho uống, làm vài lần ra mồ hôi thì khỏi. Nếu chưa ra mồ hôi có chứng Tâm nhiệt gia Chi tử nhân 10 quả.
5. Chữa có thai phát sốt dùng 2 thăng nước cát căn chia làm 3 lần uống.
6. Chữa phiền táo nhiệt khát : cát căn phấn 4 lạng, trước hết lấy nước trẩm với nửa thăng gạo mùa qua 1 đêm vớt ra phơi khô đem nấu thành cháo cho uống.
7. Chữa đổ máu mũi không dứt : Sinh cát căn giã vắt lấy nước cho uống, 3 lần uống là khỏi.
– Kiêng kỵ : Người âm hư hỏa viêm có chứng trên thịnh dưới hư cấm không được dùng.
Cát căn thang là bài thuốc nổi tiếng chữa lưng gáy cứng, không mồ hôi ố phong lại chữa Thái dương, Dương minh hợp bệnh hạ lỵ dùng Cát căn 4 lạng, ma hoàng 3 lạng, quế chi 2 lạng, thược dược 2 lạng, chích cam thảo 2 lạng, sinh khương 3 lạng, đại táo 12 quả, 7 vị trên lấy một đấu nước trước hết đun ma hoàng, cát căn giảm đi 2 thăng, bỏ bọt, bỏ các vị thuốc khác vào, lại đun cạn lấy 3 thăng bỏ bã uống nóng 1 thăng, đắp chăn cho ra mồ hôi, còn các biện pháp khác giống như dùng Quế chi thang.
( Nếu thấy hãy bạn hãy chia sẻ với mọi người)
