Chữa trị đau dây thần kinh tọa bằng Đông Y :
Đau dây thần kinh tọa là một bệnh xương khớp khá phổ biến, biểu hiện đặc trưng của đau dây thần kinh tọa là đau lưng lan xuống mông và chân theo đường đi của dây thần kinh hông to( dây thần kinh tọa ). Bệnh có thể gặp ở người trẻ nhưng đa phần là ở trung niên (30- 50 tuổi) và người già.Thường gặp đau thần kinh tọa một bên, nguyên nhân thường gặp nhất là do thoát vị đĩa đệm. Tỷ lệ đau thần tọa do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng tại cộng đồng miền Bắc Việt nam là là 0,64%.
1. ĐỊNH NGHĨA
– Tìm hiểu đường đi của dây thần kinh hông to :Dây thần kinh hông to là một dây thần kinh lớn của cơ thể bao gồm các rễ thần kinh L4, L5, S1, S2, S3 nhưng chủ yếu gặp là đau rễ L5 và S1.
Dây thần kinh tọa đi ra từ cột sống thắt lưng, qua mông, xuống mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, mắt cá ngoài và tận ở các ngón chân. Tùy theo vị trí tổn thương mà hướng lan của đau có khác nhau.
– Định nghĩa : Đau thần kinh tọa (sciatica pain) còn được gọi là đau thần kinh hông to, được biểu hiện bởi cảm giác đau dọc theo đường đi của thần kinh tọa: đau tại cột sống thắt lưng lan tới mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, mắt cá ngoài và tận ở các ngón chân. Tùy theo vị trí tổn thương mà hướng lan của đau có khác nhau.
2. NGUYÊN NHÂN VÀ CƠ CHẾ
Cơ chế : Tổn thương rễ thần kinh thường gặp nhất (trên 90%), còn lại tổn thương dây, đám rối thần kinh gây ra biểu hiện đau.
Nguyên nhân gây đau dây thần kinh tọa được chia làm 2 nhóm chính :
• Nguyên nhân toàn thân : Viêm dây thần kinh tọa do nhiều bệnh khác nhau như giang mai giai đoạn III, lậu, cúm, thấp tim, thương hàn, sốt rét. Nhóm này thường ít gặp.
• Nhóm nguyên nhân tại chỗ:
– Thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là nguyên nhân thường gặp nhất của đau dây thần kinh tọa do tổn thương rễ. Ở người trẻ đang độ tuổi lao động, thoát vị đĩa đệm thường gặp cấp tính sau các động tác gắng sức mạnh không đúng tư thế của cột sống (cúi xuống nâng vật nặng sai tư thế, cử động đột ngột của thân…) gây đau thắt lưng hông cấp tính. Ở người lớn tuổi, thoái hoá đĩa đệm là nguyên nhân hay gặp gây đau thắt lưng hông mạn tính và tái phát.Có khi tổn thương đĩa đệm do vi chấn thương kéo dài trong cuộc sống hàng ngày như lái xe đường dài, tư thế xấu.
– Thoái hóa cột sống thắt lưng cùng : loãng xương, nhuyễn xương, mọc gai xương, biến dạng thân đốt sống…
– Trượt cột sống: đốt sống bị trượt ra phía trước hoặc sau trên một đốt sống khác, do bẩm sinh hay chấn thương. Nữ gặp nhiều hơn nam.
– Viêm đốt sống: Tổn thương viêm đốt sống gây chèn ép các rễ thần kinh, gây hẹp ống sống thắt lưng và trong một số ít các trường hợp gây hội chứng đuôi ngựa trên lâm sàng.
– Viêm cột sống dính khớp: Khác với viêm đốt sống, thường tiến triển âm thầm với biểu hiện đau thắt lưng hông và mông, cứng khớp cột sống vào buổi sáng, gặp ở nam giới trước 40 tuổi, đau tăng về đêm và không đỡ đau khi nghỉ.
– Chấn thương: do chấn thương trực tiếp vào dây thần kinh tọa, gảy xương cột sống thắt lưng, gảy xương chậu, do tiêm trực tiếp vào dây tọa hay do tiêm thuốc thuốc dạng dầu ở mông lan tới dây thần kinh toạ, phẫu thuật áp xe mông.
– Các khối u :U màng tuỷ, u đốt sống, u di căn
– Nhiễm trùng cột sống: Viêm cột sống do vi khuẩn, viêm cột sống do lao thường thứ phát sau lao phổi, áp xe ngoài màng cứng.
– Các nguyên nhân khác : Hẹp ống sống thắt lưng, phì đại diện khớp, viêm màng nhện dầy dính vùng thắt lưng – cùng,…
3.TRIỆU CHỨNG
a) Lâm sàng
-Đau dọc đường đi của dây thần kinh tọa, đau tại cột sống thắt lưng lan tới mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, mắt cá ngoài và tận ở các ngón chân.
Tùy theo vị trí tổn thương mà biểu hiện trên lâm sàng có khác nhau:
+ Tổn thương rễ L4: đau đến khoeo chân;
+ Tổn thương rễ L5: đau lan tới mu bàn chân tận hết ở ngón chân cái (ngón I); tổn thương rễ S1 đau lan tới lòng bàn chân (gan chân) tận hết ở ngón V (ngón út).
Một số trường hợp không đau cột sống thắt lưng, chỉ đau dọc chân. Triệu chứng đau dọc đường đi của dây thần kinh tọa là quan trọng nhất trong chẩn đoán xác định.
– Đau có thể liên tục hoặc từng cơn, giảm khi nằm nghỉ ngơi, tăng khi đi lại nhiều. Trường hợp có hội chứng chèn ép: tăng khi ho, rặn, hắt hơi. Có thể có triệu chứng yếu cơ (khó kiễng chân, khó đứng trên đầu ngón chân). Giai đoạn muộn có teo cơ tứ đầu đùi, hạn chế vận động (đi lại khó khăn, khó cúi), có thể có tư thế giảm đau, co cứng cơ cạnh cột sống.
– Một số nghiệm pháp:
+Dấu hiệu “bấm chuông” dương tính( ấn vào cơ cạnh cột sống có dấu hiệu đau lan xuống chân)
+Điểm đau Valleix dương tính( các điểm đau dọc theo đường đi của dây thần kinh hông to : chính giữa nếp lằn mông, chính giữa khoeo chân, chính giữa bắp chân…)
+Nghiệm pháp Lasegue dương tính ( bệnh nhân nằm ngửa duỗi thẳng chân,nâng và dựng thẳng một chân lên được 90 độ là bình thường còn góc nhỏ hơn 60 độ là nghiệm pháp dương tính)
b) Cận lâm sàng
– Chụp X quang thường quy cột sống thắt lưng:
– Chụp cộng hưởng từ (MRI) cột sống thắt lưng:
– Chụp CT-scan ít hiệu quả hơn
c ) Chẩn đoán phân biệt
Cần phân biệt với các trường hợp giả đau thần kinh tọa : Đau thần kinh đùi , đau khớp háng do viêm, hoại tử, thoái hóa, chấn thương, viêm khớp cùng chậu, viêm, áp xe cơ thắt lưng chậu
4. ĐIỀU TRỊ
4.1. Nguyên tắc điều trị
– Điều trị theo nguyên nhân, giảm đau và phục hồi vận động nhanh , điều trị nội khoa với những trường hợp nhẹ và vừa
– Can thiệp ngoại khoa khi có những biến chứng liên quan đến vận động, cảm giác.
4.2. Điều trị cụ thể
4.2.1 .Đông y Vũ Gia Đường luôn có những phương pháp chữa trị đau dây thần kinh tọa bằng Đông Y hiệu quả nhất.
Pháp điều trị : khu phong tán hàn trừ thấp , thông kinh hoạt lạc, bổ can thận
Sử dụng các phương pháp:
– Dùng thuốc : Bài Độc hoạt tang ký sinh thang gồm các vị thuốc như :Độc hoạt , Phòng phong, Tang ký sinh, Tần giao, Quế chi, Đẳng sâm, phục linh, Cam thảo, Xuyên khung, Đương quy, Bạch thược, Đỗ trọng, Ngưu tất , Tế tân,….. với tác dụng bổ can thận, trừ phong thấp.
– Châm cứu : Châm các huyệt trên đường đi của dây thần kinh và toàn thân chữa đau lưng như : Thận du, Đại trường du, Bát liêu, Hoàn khiêu, trật biên, Thừa phù, Ủy trung, Thừa sơn, Thừa cân, Côn lôn,..Châm cứu có tác dụng giảm đau mỏi, lưu thông khí huyết.
– Xoa bóp bấm huyệt: vùng thắt lưng và chân có tác dụng thông kinh lạc, giảm đau, có ích đối với đau thần kinh tọa vì làm tăng tuần hoàn máu, giãn cơ và kích thích tiết các endorphin.
– Thủy châm: giúp tăng dẫn truyền thần kinh và nhanh hồi phục bệnh
– Cấy chỉ : Tác dụng giống như châm cứu nhưng kéo dài hơn.
4.2.2. Tây y
– Nằm giường cứng, tránh võng hoặc ghế bố, tránh các động tác mạnh đột ngột, mang vác nặng, đứng, ngồi quá lâu.
– Điều trị thuốc : Thuốc giảm đau, giãn cơ, chống viêm
– Vật lý trị liệu, thể dục trị liệu: những bài tập kéo giãn cột sống, xà đơn treo người nhẹ có thể giảm đau và giúp giảm chèn ép khi có trồi đĩa đệm. Bơi là thể dục tốt nhất đối với các bệnh nhân này.
– Đeo đai lưng hỗ trợ nhằm tránh quá tải trên đĩa đệm cột sống.
– Điều trị ngoại khoa : Chỉ định khi điều trị nội khoa thất bại hoặc những trường hợp có chèn ép nặng.
5. TIẾN TRIỂN VÀ BIẾN CHỨNG
a) Rối loạn vận động chi dưới: Tổn thương thần kinh tọa tiến triển gây hạn chế vận động một phần hoặc hoàn toàn liệt chi dưới.
b) Rối loạn cảm giác chi dưới
c) Rối loạn cơ vòng
6. THEO DÕI BỆNH NHÂN
– Đau thần kinh tọa do các nguyên nhân thoái hóa hay bệnh lý đĩa đệm, hẹp ống sống, mặc dù có đáp ứng với điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật song thường tái phát nên cần các biện pháp bảo vệ cột sống kết hợp (thay đổi lối sống, có các biện tránh cho cột sống bị quá tải, nên bơi hàng tuần).
– Cần điều trị nguyên nhân gây bệnh
– Nên mang đai lưng sau phẫu thuật ít nhất 1 tháng khi đi lại hoặc ngồi lâu.
– Tái khám định kỳ sau điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa theo hẹn.
7. PHÒNG BỆNH
– Giữ tư thế cột sống thẳng đứng khi ngồi lâu hoặc lái xe, có thể mang đai lưng hỗ trợ.
– Tránh các động tác mạnh đột ngột, sai tư thế, mang vác nặng.
– Luyện tập bơi lội hoặc yoga giúp tăng sức bền và sự linh hoạt khối cơ lưng, ngăn ngừa tái phát.
Chi tiết xin liên hệ để có cách điều trị tốt nhất:
