NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT
AN CUNG NGƯU HOÀNG HOÀN
Trong những năm gần đây khi bênh lý tai biến mạch máu não ( thuộc phạm vi chứng Trúng phong của y học cổ truyền) có xu hướng ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp thì nhu cầu tìm hiểu và sử dụng các đông dược thành phẩm trở lên hết sức cần thiết. Nhiều chế phẩm điều trị Trúng phong do nhiều hang sản xuất như Chí bảo đan, Ngưu hoàng thanh tâm hoàn, Hoa đà tái tạo hoàn, …nhưng nổi tiếng nhất là An cung ngưu hoàng hoàn. Tuy nhiên trên thực tế lâm sang do nhiều lý do khác nhau, việc nắm được vững công dụng, chỉ định và cách dùng cụ thể chế phẩm này vẫn còn ít. Trên cơ sở tổng hợp các tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước kết hợp với kinh nghiệm chúng tôi xin được cung cấp 1 số kiến thức sau.
- Nguồn gốc
Là phương do danh y Ngô Đường, tự Cúc Thông, người đời Thanh ( Trung Quốc), đại biểu trọng yếu của học phái ôn bệnh, sáng chế, được ghi trong sách “Ôn bệnh điều biện” nổi tiếng của ông.
- Thành phần
Ngưu hoàng 1 lạng, uất kim 1 lạng, tế giác 1 lạng, hoàng cầm 1 lạng, hoàng liên 1 lạng, sơn chi 1 lạng, chu sa 1 lạng, mai phiến 2 tiền 5 phân, xạ hương 2 tiền 5 phân, trân châu 5 tiền. Tất cả tán bột mịn, dùng mật hoàn, mỗi hoàn 1 tiền, lấy vàng lá làm áo, bao sáp. Hiện nay vì tê giác rất hiếm nên được thay bằng thủy ngưu giác.
- Công dụng và chủ trị
- Thanh nhiệt giai độc, trấn kinh khai khiếu, dục đàm. Chuyên trị ôn nhiệt bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu dẫn đến sốt cao phiền táo, thần hồn thiềm ngữ ( hôm mê, rối loạn ngôn ngữ) hoặc thiệt kiển chi quyết ( lưỡi rụt, tay chân giá lạnh), trúng phong khiếu bế, tiểu nhi kinh quyết thuộc nhiệt đàm nội bế.
- Là một trong những phương thuốc lương khai trọng yếu là dược vật cấp cứu hữu hiệu trong y học cổ truyền. “Cung” là chỉ tâm bào, tâm bào là cái màng ở ngoài bọc lấy tim; ôn nhiệt độc tà nội hãm, khi xâm phạm vào tâm, trước hết là tác động đến tâm bào. Nếu nhiệt tà quá thịnh sẽ làm nhiễu loạn thần minh mà dẫn đến tinh trạng thần hôn thiềm ngữ. ACNHH có đủ khả năng thanh nhiệt hóa đàm nhiệt nội hãm tâm bào, nhiệt thanh đàm hóa thì tâm thần tất an, vì thế mà gọi là “ an cung”. Ngô Cúc Thông đã viết: “Thử phương hướng hóa uế trọc nhi lợi chư khiếu, hàm hàn bảo thận thủy nhi an tâm thể, khổ hàn thông hỏa phủ nhi tả tâm dụng chi phương dã, chuyên trị nhiệt hãm tâm bào lạc, thần hồm thiềm ngữ cập đại nhân, tiểu nhi kinh quyết chi nhân vu nhiệt giả đa hiệu”.
- Trong phương ngưu hoàng, tế tân và xạ hương có công dụng thanh tâm tả hỏa giải độc, dục đàm khai khiếu, tức phong định kính, là quân dược; hoàng cầm, hoàng liên, sơn chi thanh nhiệt tả hỏa giải độc; uất kim tán tà hỏa; mai phiến phương hương khứ uế, thông khai bế; chu sa, trân châu và vàng lá trấn tâm an thần; mật ong hòa vị điều trung.
- Ứng dụng lâm sang
- Nội khoa
- Trúng phong
- Hôn mê gan.
- Hội chứng não sau chấn thương.
- Ung thư gan nguyên phát.
- Sốt cao.
- Nhi khoa
- Viêm phổi.
- Ngừng hô hấp.
- Ngũ quan
- Viêm amydal cấp tinh.
- Viêm xoang mũi.
- Nghiên cứu dược lý
- Tác dụng trấn tinh và chống co giật.
- Tác dụng hồi tỉnh.
- Tác dụng giải nhiệt.
- Tác dụng chống viêm tiêu thũng.
- Tác dụng với hệ tim mạch: hạ huyết áp
